15. yüzyıl hastalığı Skorbüt yeniden canlanabilir mi, neden?
C vitamini eksikliğinden kaynaklanan ve herhangi bir zamanda denizcilik arasında yaygın olan 15. yüzyıl hastalığının Türkiye'de yeniden canlanabileceği iddia edildi.
SKORBÜT NEDİR?
Skorbüt, C vitamininin aşırı derecede yetersizliğine bağlı olarak gelişen bir hastalık türü olup anemi, hareket kısıtlılığı, halsizlik, kanamalar, kol ve bacaklarda ağrı, vücudun bazı bölgelerinde şişlik, cilt problemleri, diş eti hastalıkları ve diş kaybı gibi olumsuzlukları içerir. Eski Yunan ve Mısır dönemlerinden beri varlığı bilinen skorbüt hastalığı uzun deniz yolculukları esnasında taze ürün temin etmenin zorlaştığı denizcilerin hastalığı olarak tanınmıştı. Bunun haricinde de savaş ve kıtlık dönemlerinde dünyanın pek çok bölgesinde skorbüt hastalığı yaygın bir şekilde görülmüştür.
Günümüzde besinlere ulaşılabilirliğin kolaylaşmış olması ve C vitamini içeren besinlerin tüketilemediği bölgelerde ise vitamin ve minerallerce zenginleştirilmiş ekmeklerin tüketimi ile birlikte skorbüt hastalığının görülme sıklığı oldukça düşmüş olmasına karşın yetersiz C vitamini alan kişilerde halen hastalığa rastlamak mümkün olabilmektedir.
SKORBÜT BELİRTİLERİ NELER?
C vitamini eksikliğinin belirtileri, vitaminin yetersiz miktarda alınmaya başlanmasından 8-12 hafta sonra yavaş yavaş ortaya çıkmaya başlar. En erken belirtiler arasında iştahsızlık, kilo kaybı, sinirlilik ve uyuşukluk hali, yorgunluk ve halsizlik gibi olumsuzluklar yer alır. Vitamin eksikliğinin devam etmesi durumunda 1 ay ile 3 ay aralığında ise daha ciddi belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Bunlardan en yaygınları şu şekildedir:
- Anemi
- Kemik ağrıları ve miyalji
- Vücudun çeşitli yerlerinde ödem oluşumu
- Cilt yüzeyinde peteşi olarak da adlandırılan küçük lekelerin oluşumu ve pullanmalar
- Kılların yapılarındaki bozulmalar (tirbüşon kılları)
- Ciltte kalınlaşmalar (hiperkreatoz)
- Yara iyileşmelerinin gecikmesi
- Diş eti hastalıkları ve diş kayıpları
- Nefes darlığı
- Ruh halinde değişiklikler, depresyon ve diğer duygu durum bozukluklarının ortaya çıkması